Van wol tot bol: hoe selecteer je een schapenvacht en maak je hem schoon

In 2025 volg ik een cursus “Van Wol tot Bol” bij Marieke Verschelling van Wolhalla in Culemborg, vlakbij waar ik woon. Het is een cursus waarin je het proces van schaap tot bolletje wol volgt en doet, in een groep gezellige vrouwen.

Vandaag was de eerste dag. We hebben in het heerlijke Wolhalla atelier eerst kennis gemaakt, koffie gedronken en toen meteen wat geleerd over schapen.

Hoeveel schapenrassen zijn er?

Er zijn wereldwijd meer dan 1000 verschillende schapenrassen. Elk ras heeft zijn eigen unieke eigenschappen wat betreft wol, vlees en melkproductie. Voor het haken zijn vooral de wolproducerende rassen interessant, zoals:

• Merino schapen – bekend om hun zeer zachte, fijne wol
• Romney schapen – produceren langere, sterkere vezels
• Texelaars – leveren stevige, duurzame wol

In Nederland wonen er zo ongeveer 70 verschillende schapenrassen, waar je dus ook schapenvachten van zou kunnen vinden. Hoe je een schapenvacht kiest, heeft ondermeer te maken met het micron van de vacht.

Wat is micron?

Micron is de maateenheid die wordt gebruikt om de dikte van een wolvezel aan te geven. Eén micron is gelijk aan één duizendste millimeter (0,001 mm). Hoe lager het microngetal, hoe fijner en zachter de wol:

• Superfijne merino: 15-18 micron (zeer zacht, perfect voor kleding direct op de huid)
• Fijne wol: 19-23 micron (geschikt voor de meeste handwerkprojecten)
• Medium wol: 24-32 micron (duurzaam, geschikt voor dekens en buitenkleding)
• Grove wol: >33 micron (vooral gebruikt voor tapijten en isolatie)

Voor je een vacht uitkiest, is het dus handig om te weten wat de micron van het schapenras ongeveer is. Een merino schaap heeft bijvoorbeeld een micron van tussen de 18 en 24, terwijl een Blauwe Texelaar een micron van tussen de 30 en 40 heeft.

---

Blauw?

Dit vond ik één van de leukste weetjes van de dag. Witte schapen heten gewoon wit, maar bruine schapen heten blauw. Snap jij het nog? Een Blauwe Texelaar is dus een bruin schaap.

---

Hoe kies je een goede schapenvacht?

Het allerbelangrijkste lijkt mij hoe het dier heeft mogen leven. Je gaat heeeeel veel tijd met deze vacht doorbrengen als je het gaat sorteren, spoelen, wassen, drogen, kaarden, spinnen, verven en er dan ook nog mee gaat haken of breien. Heeft het dier een klote leven gehad met alleen maar binnen in een hok zitten, dan lijkt me dat niet helemaal in lijn met al die uren die je er zelf met je handen aan gaat zitten. Misschien is dat zweverig, maar ik denk dat dat door voelt in de wol.

Daarnaast wil je kijken of de vacht soort van schoon is. Schapen die in heel fijn zaagsel hebben gelegen, die zijn lastig, want dat fijne zaagsel krijg je heel moeilijk uit de vacht. Schapenvachten die van top tot teen onder de poep zitten, wil je liever ook niet…

Dan kijk je naar het doel van je schapenvacht: wil je een schapenvacht vilten (voor bijvoorbeeld op een tuinstoel of op de bank), of wil je er mee spinnen om er een bolletje wol van te maken? Wol van het ras de Blauwe Swifter is bijvoorbeeld mooi bruin, met lange vezels, waardoor het makkelijk te spinnen is. Wol van een Sherino is heel zacht, maar is voor beginners minder geschikt, omdat de vacht wat losser is. Heb je vragen over het type schapen dat de boer heeft, dan kan de boer je daar zelf vaak bij helpen voor je de schapenvacht koopt.

Hoe maak je een vacht schoon?

Het schoonmaken van een schapenvacht bestaat uit verschillende stappen:

1. Voorbereiding

• Leg kranten of oude handdoeken klaar
• Leg de vacht zo goed mogelijk zoals het schaap ook was uit
• Verwijder grote vuildeeltjes zoals poep en planten handmatig
• Schud de vacht goed uit

2. Het wasproces

• Gebruik lauwwarm water (35-40°C)
• Voeg speciale wolwasmiddel toe (geen gewoon wasmiddel)
• Voeg soda toe
• Dompel de vacht voorzichtig onder – niet wrijven of kneden
• Laat een uur weken

3. Spoelen

• Herhaal het proces met schoon water zonder zeep
• Spoel tot het water helder blijft
• Druk voorzichtig het overtollige water eruit (niet wringen!)

4. Drogen

• Leg de vacht plat op een droogrek of handdoek
• Plaats niet in direct zonlicht
• Draai regelmatig om voor gelijkmatig drogen
• Reken op 1-3 dagen droogtijd

Let op: Was nooit een vacht in de wasmachine! Dit kan leiden tot vervilting en onherstelbare schade aan de vezels.

Even oefenen met spinnen

Nadat de wol lag te drogen hebben we nog even mogen proeven aan het spinnewiel! Wat ontzettend makkelijk ziet het eruit en wat ontzettend ingewikkeld is het om de drie verschillende bewegingen tegelijkertijd goed uit te voeren. Met je voet moet je het spinnewiel rechtsom draaien, terwijl je met je rechterhand de wol “voert” aan het spinnewiel en met je linkerhand de wol dun maakt vanuit de gekaarde lontwol. Dat is een flinke klus. Maar het eerste stukje is gemaakt!

Hoe verder?

Op Hemelvaartsdag gaan we verder: dan gaan we leren kaarden!

Delen is lief!