Je hebt een trui die niet lekker zit, of een trui gekocht in de kringloop en je wilt, heel duurzaam het garen uit die trui recyclen. Alles daarover lees je op deze pagina.
Morale Fiber is een artiest die werkelijk schitterende patronen ontwerpt. Er staan verschillende patronen van haar op deze website, uiteraard met toestemming voor jullie naar het Nederlands vertaald.
Op deze pagina vind je alles wat je nodig hebt om gehaakte of gebreide truien uit elkaar te halen, zodat je het garen kunt hergebruiken.
Super leuk voor je kringloopvondsten, erfenissen, en heel milieuvriendelijk!
Truien zijn bang voor mij. Ik heb tenminste 25 truien uitgerafeld en nog tientallen aangepast of opgeknipt. Het maakt niet uit of je er een gewoonte van maakt, elke garen liefhebber zou het ten minste één keer moeten doen. Je kunt geweldige unieke garens goedkoop krijgen op deze manier, die je kunt hergebruiken of herspinnen. Het is ook een handige vaardigheid om te hebben als je kledingstukken aanpast. Dus heb ik een stap-voor-stap gids geschreven om te beginnen met het recyclen van garen.
Hoe begin je met het recyclen van garen uit truien?
Benodigdheden voor het recyclen van garen uit een trui
- Tornmesje
- Schaar
- Geschikte trui
- Niddy noddy (die kun je zelf maken (Engelstalige instructies: hier)
- Tasjes (voor het opslaan van garen en labels)
- Hangers (ik vind die met reliëf fijn)
- Spinnenwiel (alleen als je het garen opnieuw wilt spinnen)
- Digitale weegschaal
- Meetlint of lineaal (niet op de foto)
- Heel veel geduld (niet op de foto)
Benodigdheden als je snel wilt starten: geschikte trui, tornmesje, schaar. Geduld is optioneel.
Laat ik allereerst zeggen dat het een tijdrovend klusje is om garen te recyclen uit truien. Ik heb meer dan 10 uur besteedt aan één trui (het was een prachtige 100% English woll knit lace weight trui in creme *dromerige zucht*). Het proces kan weliswaar iets sneller, maar wat je uitspaart in geld in de wolwinkel, betaal je terug in tijd door het recyclen.
Een trui kiezen
Kringloopwinkel, de kledingkast van je vrienden, erfenissen – allemaal goede plekken om truien te vinden. Ik heb zelfs een keer een trui uitgehaald die ik op de grond had gevonden in San Francisco – SCORE!
Maar…. je MOET een trui vinden met het goede soort naad. Het moet er van binnen zo uitzien:
Onderkant: goede naad, gehighlight
Een goede naad heeft twee kanten van breiwerk die tegen elkaar aanliggen in met dikke strepen.
Een slechte naad, heeft maar één lijn. De naad is dan vastgezet met serger stitches met een breimachine. Pas op voor dat soort naden!
Onderkant: slechte naad gehighlight
Als de naad zoals de onderste is, dan is het gebreide stuk op maat gesneden, wat betekent dat het garen aan het eind van elke toer is doorgesneden en je dus ongeveer 1 ziljoen losse korte stukjes garen krijgt.
HINT! Kijk naar ALLE naden. Ik heb truien gezien waarin ze twee soorten combineerde. Het is dan altijd de foute naad die bij de schouder zit. Je kunt nog steeds garen uit zo’n trui krijgen, maar niet van de hele trui.
Als je de goede naad gevonden hebt, moet je naar de LABELS kijken. Het is belangrijk om te weten van wat voor materiaal de trui gemaakt is. We willen wol of katoen. Als je het mij vraagt is acryl het niet echt waard om zoveel moeite voor te doen.
Pas op met vervilte truien. Als je naar de steken kijkt en ze lijken vaag, stijf of door elkaar heen lopend, dan is de trui vervilt (waarschijnlijk de reden dat ie is weggedaan…). Het is vrij gebruikelijk om dit tegen te komen als je zoekt naar tweedehands truien. Je kunt deze truien iniet uithalen, dus zoek verder.
Neem geen pluizige trui. Je wilt een trui die gemaakt is van goed, dik garen – geen alpaca, angora of mohair – en ook geen katoen waar de draden te dun zijn. Alles waar een beetje fuzz omheen zit, maakt kleine vezeltjes die loskomen van de trui en om de draad gaan zitten waaraan jij wilt trekken, waardoor je een knoop krijgt. Ik noem ze “burrs”, en ze zijn niet moeilijk, maar wel vervelend. Katoen heeft hier minder last van. Je wilt voorzichtig de burrs weghalen. Als je wat meer ervaring hebt met het uit elkaar halen van truien, kun je altijd nog naar die prachtige mix-garens toe werken.
Ik haal tegenwoordig alleen nog maar 100% katoen truien uit elkaar. Wol mixen zijn nog steeds geweldig, maar kosten veel meer tijd. Katoen haalt makkelijker uit en is ook overal voor te gebruiken.
Naden loshalen – Versie 1
Je hebt nu je trui gevonden, maar hoe komen we tot het punt dat we kunnen gaan ontrafelen? Ik geef je eerst de uitgebreide, “nette” versie en daarna de snellere methodes in versie 2.
Keer je trui binnenstebuiten. De naad is eigenlijk een lossenketting die door beide stukken is gehaakt, met lusjes aan beide kanten van de gebreide delen. Kijk goed naar beide kanten van de gebreide zijkanten. Eén kant ziet er zo uit:
Rechts: de hele naad is gehighlight in blauw.
Deze naad eindigt met een losse van ongeveer 2 centimeter, die weer teruggeweven is in de naad.
Ga naar het uiteinde van de mouw (waar je hand uit zou komen). Daar is een klein dik stukje van de naad: dit is waar je het verborgen stukje van de naad kunt vinden. Voel even goed, dit stukje is dikker dan de rest van de naad.
Ik heb het stukje gemarkeerd met een stift.
Pak je tornmesje. Een paar experimentele rukjes met het scherpje stukje zouden het verborgen draadje tevoorschijn moeten toveren. (Onthoud: je wordt hier steeds beter in, naarmate je meer truien sloopt. De eerste keer was ik bijna een uur bezig, nu doe ik het in ongeveer 20 seconden – geen zorgen dus!)
Als je het uiteindje gevonden hebt, trek het er dan uit. Het lijkt op een lossenketting – dat is het ook. En net zoals een lossenketting zal trekken aan het uiteindje ervoor zorgen dat je kunt starten met het uithalen. Trek en trek en trek tot de naad van de mouw los komt.
Hint! – je kunt het beginpunt van een naad vinden door naar de richting van de lossen te kijken.
De onderkant van de lossenketting vormen een soort pijltjes: zo:
Ze wijzen naar de onderkant in deze foto’s. Om je startpunt te vinden, beweeg je in de tegenovergestelde richting.
… tot je het einde van de naad bereikt. Begin daar.
Nu je gaat uitrafelen, let je op burrs: die losse draadjes die om de draden heen gaan zitten als je probeert uit te rafelen. Als zachtjes trekken het niet los maakt, steek dan het tornmesje onder de draadjes door om ze te snijden.
Onderkant: dezelfde burr, maar dan gehighlight.
Blijf de naad ontrafelen. Als je geluk hebt, loopt de naad ononderbroken door naar de zijkant van de trui. Zo niet, dan kan je op dezelfde manier de andere naad uit halen. Het maakt niet uit waar de naad is, maar volg de richting van de naad en je vindt waar je moet beginnen met uithalen.
Het voelt zo goed om iets te slopen!
Als je heerlijk aan het uittrekken bent, kom je soms ineens een labeltje tegen. Haal die los met je tornmesje.
ALs je een deel van de trui helemaal hebt bevrijdt, leg je ‘m uit en kijk je waar de bovenkant is (het stuk het dichtsbij de kraag).
Daar zie je weer een bekende serie lusjes aan de bovenrand – daar is afgehecht. Je volgt weer de stappen zoals beschreven om het uiteinde van het garen te vinden.
Gefeliciteerd Versie 1 gebruiker! Je houdt van details en je wilt perfectie bereiken met je project. Je geduld is bewonderingswaardig!
Je kunt een methodologisch typje zijn en eerst alle naden los willen halen. Dat mag. Je kunt ook meteen elk stuk dat je hebt bevrijd willen ontrafelen, dat kan ook… We gaan verder….
Naden loshalen – Versie 2
Begin op dezelfde plek als waar versie 1 begint – aan het einde van de mouw, waar je hand uit de trui zou komen. Weet je die twee vlakke lijnen nog?
Bovenkant: Naad zoals je ‘m wilt hebben
Onderkant: Naad zoals je ‘m wilt hebben, gehighlight.
Trek de twee platte lijnen uit elkaar, splijt ze in het midden. Tussen de twee gebreide stukken zijn horizontale streepjes van de naad te zien. 
Bovenkant: trek de twee gebreide randen uit elkaar
Onderkant: de naad-draadjes zijn gehighlight. Deze wil je doorsnijden
Versie 2 gebruikt scharen om de naad door te knippen.
En dan nu de reden dat ik liever versie 1 gebruik – stel je voor dat je daar zit, te trekken en te knippen en meer te trekken om de naad goed zichtbaar te maken – uiteindelijk gaan de naden door al dat trekken ook rekken. Het wordt op dit moment een beetje te gemakkelijk om een foutje te maken en een verkeerde draad door te knippen, waardoor je straks meerdere losse stukken hebt, in plaats van één mooie dikke bol garen. Als je dat niet uit maakt…
Zet de schaar er in en knip!
Je kunt alle naden op deze manier doorknippen.
Nu je naden klaar zijn, wil je gaan trekken, dat begrijp ik. Versie 2 gebruikers zijn wilde mensen 😉 Je wil gewoon de wind in je garen voelen en gaan!
Daarom willen sommige van jullie misschien valsspelen en de irritante neknaden overslaan. Leg de trui zo neer:
JE MAG NIET KNIPPEN IN DE VERTICALE STREPEN – als je een breister bent, snap je waarom (je knipt dan het garen in een miljoen verschillende plekken kapot… net zoals die verkeerde naden waar we eerder over spraken). Je moet de NADEN knippen op verticale lijnen. Maar je KAN knippen over horizontale lijnen, net onder de neklijn en de armgaten, waardoor je het buikgedeelte zonder veel gedoe losmaakt. 
Op de groene lijn kun je wel knippen. Knip nooit op de rode lijn, tenzij je daar de naden doorknipt.
Hetzelfde geldt voor de mouwen – je moet de naad doorknippen die aan de onderkant van de mouw loopt, maar je kunt de bovenkant van de mouw doorknippen als je dat wilt.
Het nadeel is dat je met allerlei kleine draadjes moet dealen voordat je de lopende draad vindt. Trek die kleine stukjes eruit tot je er één vindt die langer is.
Zelfs als je niet valsspeelt willen versie 2 gebruikers waarschijnlijk het garen vinden door de bovenste rand van de trui af te knippen: het deel dat het dichts bij de hals van de trui was.
Bovenkant van de mouw
Deze bovenkant zal afgehecht zijn en niet los. Gebruik een schaar om het randje er af te knippen.
Pluk nu weer de kleine friemeltjes eraf tot je een draad vindt.
Hint! Ik heb ontdekt dat het helpt om het stuk een beetje op te rekken, zodat je de losse stukjes eruit kut trekken.
Als je uiteindelijk de draad hebt gevonden, kun je gaan ontrafelen.
Ontrafelen
Gefeliciteerd! Of je nu versie 1 of 2 hebt gekozen, je kunt nu gaan werken om zo’n heerlijke dikke bol garen te maken, voor een fractie van de kosten die je in een wolwinkel had gemaakt.
Dit is alleen nog maar de mouw!
Je hebt misschien de behoefte om te trekken en trekken en trekken, zodat je een enorme berg ontrafelt garen naast je krijgt, maar daar krijg je ECHT HOOFDPIJN van. Je garen gaat dan in de knoop zitten.
Wind daarom het garen op terwijl je bezig bent.
Je kunt niet veel zeggen over dit onderdeel van het proces. Je trekt. Je wikkelt op. Je trekt. Wikkelt op. Trekt. Het kan best zen zijn, behalve dan door die irritante burrs.
Het lijkt door de burrs alsof twee draden met elkaar verbonden zijn, terwijl ze dat niet zouden moeten zijn. Truien met pluizig garen (mohair, angora, alpaca, etc). hebben hier meer last van.
Als je zoveel burr hebt dat je niet meer weet wat het garen is en wat losse vezels, gebruik je het tornmesje. Blijf niet doortrekken, daar maak je het erger van.
Het enige advies dat ik kan geven is doorzetten – ervaring maakt het makkelijker om ze te herkennen en ermee te dealen. Als je eenmaal hebt ontdekt wat het probleem is, kan je tornmesje helpen.
Ik gebruik ook geen schaar omdat er kleine beetjes garen overblijven bij de uiteindes van de toeren, die het lostrekken later echt lastiger maken. Het garen blijft dan hangen, waardoor je meer burrs krijgt.
Hint! Het is lastig om een double knit trui te herkennen als je een slachtoffer zoekt. Tenzij je heel goed bent, heb je het waarschijnlijk pas door als je de naden al los hebt, omdat je dan ontdekt dat je twee draden hebt om aan te trekken. Het is echter niet zo anders dan een een-draad-trui. Je kunt alleen niet de ene uithalen zonder ook de ander uit te halen. Ik trek ze samen uit en wind ze apart op als ik dun garen wil, of dubbel als ik dikker garen wil.
Afronding
Je bent er bijna! Nu heb je als het goed is verschillende bollen garen van de trui stukken afgehaald. Het garen is waarschijnlijk wat kronkelig. Je kunt het gewoon zo laten en klaar zijn met het project. Als je dat doet kán het zijn dat je uiteindelijke kledingstuk van dit garen, een heel klein beetje veranderd als je het wast en blokt. Als je dat niet erg vindt, ben je klaar!
Als je toch de kronkels uit het garen wilt halen, heb je iets nodig om je bol op te winden. Je kunt de achterkant van een stoel gebruiken, maar ik gebruik liever een niddy noddy: een apparaatje wat je in je hand houdt, dat je garen opwindt in een handige lus, maar waarmee je ook meters kunt meten. Ik heb er eentje gemaakt met deze (Engelstalige!) tutorial: hier
Wind je garen op totdat je bol garen op is. Gebruik kleinere stukjes garen om je bundel in 4-6 verschillende plekken vast te zetten en haal het garen van het apparaat (of de stoel). Doe dit voor elke bol garen die je gemaakt hebt.
Pak nu een emmer, badkuip, schaal of schone wasbak en vul deze met genoeg koel water om je garen te bedekken. Gooi al je garen erin en zorg ervoor dat ze lang genoeg onder water zijn om helemaal doorweekt te zijn. Doe verder niets met het garen. Duw het voorzichtig onder water als dat nodig is.
Het zijn niet je noodles voor de lunch, het is gercycled garen!
Nadat het doorweekt is, haal je het uit het water en leg je het op een handdoek of hou je het boven de wasbak om VOORZICHTIG wat water eruit te duwen. Het moet nog steeds goed nat zijn, maar niet meer druipen. Pak nu je hangers – ik gebruik er twee voor elke bundel, maar je kan t ook dubbel doen, dan duurt het alleen iets langer voor het droogt.
Sla de bundel om de hanger en hang de andere hanger onderin.
Toen ik begon met recyclen van trui garen, hing ik een blikje in de lus om het garen te verzwaren. Maar blikjes zijn te zwaar, dus een tweede hanger werkt beter.
Laat het een paar dagen hangen tot het droog is.
Hint! Als je wilt dat het drogen sneller gaat, draai dan de bundels na ongeveer een halve dag om. De bovenkant zal droger zijn, omdat de zwaartekracht het water naar onder getrokken heeft. Als je het drogere deel onder hangt, verspreid het water zich meer, waardoor het sneller droogt.
Zodra je garen droog is, is het klaar. Je kunt het weer oprollen tot een bol. Dit is een goed moment om een bolwinder te hebben.
Je kunt willen meten hoeveel meter garen je hebt. Dit kan met de niddy noddy, waarbij je het aantal omslagen telt, of je telt een paar meters af en weegt dan op je digitale weegschaal. Gebruik dan een rekenmachine en regen uit: totaal gewicht / meters. Dus als je 10 meter hebt gewogen en het was 2 gram, dan weegt het garen .2 gram per meter.
Je kunt nu een plastic lineaal pakken om het gewicht van het garen te bepalen: draai het garen om de lineaal heen, zonder dat de draden overlappen, maar wel zodat ze dicht tegen elkaar liggen. Meet per INCH hoeveel keer je kunt draaien, dan heb je je WPI.
Recycled Nylon/Angora/Wool blend, opnieuw gesponnen.
Is het gelukt? Wil je laten weten hoe het gegaan is? Dat kan! Via Facebook of Instagram of e-mail. Super bedankt alvast!
Blij met dit gratis patroon?
Op deze website vind je meer dan 1000 gratis haakpatronen. Gun je mij in ruil voor dit haakpatroon een kopje koffie of een bolletje wol? Hartelijk bedankt! Dat kan via overboeking: (NL91 ASNB 0267 1916 50 tnv Een Mooi Gebaar), of doordat ik een kleine commissie krijg als je via deze links iets koopt bij Bol.com of Caro’s Atelier.
Dankzij jullie kan ik mijn creatieve dromen waarmaken. Hartelijk bedankt!
—
Meer duurzame haakpatronen en tutorials?
Creatieve, enthousiaste en lieve Iris van Meer is het gezicht achter Een Mooi Gebaar en vertaalt, ontwerpt en deelt meer dan duizend haakpatronen met jullie op dit stukje internet.
Mijn verhaal, over hoe ik van onhandige knutselaar toch nog creatieve ondernemer ben geworden, lees je hier: Mijn Verhaal
Als je contact met Iris wil opnemen, ga je naar de contactpagina